FAQ

De kwaliteitslabels bieden de consument garanties op het vlak van traceerbaarheid, kwaliteit en duurzaamheid. De veiligheid van de voedselketen wordt verzekerd met behulp van integrale ketenbewaking (IKB). Die ketenbewaking wordt dan weer gekoppeld aan een systeem van labels. Voor kalfsvlees is er het BCV-label, voor rundvlees is er Belbeef en voor varkensvlees Certus. Ook voor bepaalde specifieke producten werden labels in het leven geroepen, zoals Meesterlyck voor Belgische kwaliteitsham.

Dieren worden van de veehouder door een transporteur naar een slachthuis gebracht. Nadien worden de verschillende vleessoorten door de versnijder verwerkt. Vers vlees wordt nadien verder verwerkt tot vleesproducten, of gaat – al dan niet via de groothandelaar – rechtstreeks naar de supermarkt of de slagerij.

Rood vlees is afkomstig van varkens, runderen, schapen, paarden en geiten. Wit vlees komt veelal van gevogelte zoals kip en kalkoen. Zowel in wit als in rood vlees zitten eiwitten, vetten, vitaminen en mineralen, al is de samenstelling afhankelijk van de bereidingswijze en van welk deel van het dier het vlees afkomstig is.

Vlees is hoofdzakelijk spier-, vet- en bindweefsel van dieren. Vlees is een belangrijke bron van proteïnen, essentiële vetten, vitamines en mineralen. Wie geen of weinig vlees eet, doet dat daarom het best onder goede begeleiding, omdat anders tekorten kunnen optreden. Vitamine B12 en ijzer zijn twee klassieke voedingsstoffen die de mens uit vleesproducten haalt.

Op vlees.be wordt voornamelijk rood vlees (rund, kalf en varken) behandeld. In beperktere mate gaat het ook over gevogelte. Rund-, varkens- en kippenvlees blijven de drie meest geconsumeerde vleessoorten in België.

Zowel vanuit de sector als vanuit de Belgische overheid worden inspanningen geleverd om het veterinair antibioticagebruik te reduceren. In 2012 werd een ‘Visie 2020-plan’ opgesteld door AMCRA, het federale kenniscentrum voor antibioticagebruik en -resistentie bij dieren. In juni 2016 werden reductiedoelstellingen verankerd in een breed gedragen convenant tussen de overheid en de sector om de sector verder te stimuleren om het antibioticagebruik tot een minimum te beperken. Door de inspanningen van het AMCRA en de sector daalde het gebruik van antibiotica tussen 2011 en 2018 met 35,4%. Het gebruik van met antibiotica gemedicineerde voeders daalde met 69,8%.

De jongste jaren werd uitvoerig gedebatteerd over onverdoofde slachtprocedures, die vaak religieus geïnspireerd zijn (bv. halal of koosjer slachten). De Vlaamse overheid heeft, in overleg met de sector en de betrokken geloofsgemeenschappen, een totaalverbod op onverdoofd slachten uitgewerkt. Dit geldt voor alle dieren. Er wordt dus geen uitzondering meer gemaakt voor dieren die bijvoorbeeld worden geslacht volgens een religieuze ritus.

Vlaams rundvlees stoot gemiddeld een equivalent van 22,2 tot 25,4 kilogram CO₂ uit per kilogram ontbeend vlees. Rundvlees van de soort Belgisch witblauw stoot slechts 20,3 tot 21,9 kilogram CO₂ uit per kilogram vlees. Voor Braziliaans en Iers rundvlees – twee populaire herkomstlanden – is de uitstoot respectievelijk 41 tot 48,8 kilogram CO₂ en 27,5 tot 34,4 kilogram CO₂.

Lees meer over de duurzaamheid van vlees.

Vlaams ontbeend varkensvlees heeft een koolstofvoetafdruk van 4,8 tot 6,4 kilogram CO₂eq/kg vlees. Vlaams rundvlees stoot gemiddeld een equivalent van 22,2 tot 25,4 kilogram CO₂ uit per kilogram ontbeend vlees. Rundvlees van de soort Belgisch witblauw stoot slechts 20,3 tot 21,9 kilogram CO₂ uit per kilogram vlees. Kippenvlees stoot gemiddeld slechts 3,65 kilogram CO₂ uit per kilogram vlees.

Lees meer over de duurzaamheid van vlees. 

Onze lokale industrieën behoren tot de meest duurzame productiesystemen ter wereld. Dit komt onder andere door onze kenniseconomie, de schaal waarop gewerkt wordt en het feit dat we erin slagen om de minste uitstoot per geproduceerde kilogram te hebben door een hoge efficiëntie.

Een van de belangrijkste stappen richting meer duurzame vleesproducten is het verder inzetten op lokale producten. Het transport is namelijk een van de meest vervuilende aspecten in de volledige keten van vleesproducent tot consument. Daarom is het belangrijk dat we kiezen voor lokale producten en ingrediënten, omdat zo de transportafstanden ingeperkt worden.

Door lokale producten te kopen, ondersteun je als consument ten slotte de plaatselijke economie. Deze producenten gebruiken immers overwegend eigen grondstoffen of materialen uit de lokale omgeving om hun producten te ontwikkelen.

In 2017 onderzocht de Vlaamse overheid hoeveel voedseloverschotten gecreëerd worden in de voedselketen, van producent tot consument. In 2015 kwam naar schatting 3.485.000 ton voedselreststromen vrij. Drie vierde daarvan is niet te vermijden, doordat het gaat over bijproducten die niet (rechtstreeks) voor consumptie geschikt zijn. Slechts een vierde kan strikt genomen beschouwd worden als voedselverlies dat vermeden kon worden. 92% van de reststromen wordt bovendien gevaloriseerd als voedsel voor dieren door vergisting of als bemesting.

Voedselreststromen van vlees waren goed voor 3171 ton. In de productie- en verwerkingsketen gaat doorgaans weinig verloren, doordat producenten en verwerkers het ‘kop-tot-staartprincipe’ hanteren. Het blijft echter van groot belang dat ook consumenten en horeca bewust nadenken over porties en aankoophoeveelheden om te allen tijde voedselverspilling tegen te gaan.

Individuele bedrijven gaan dagelijks op zoek naar nieuwe manieren om energie te besparen en te leveren. Door de frequentiesturing van ventilatie en efficiënte warmtelampen wordt bijvoorbeeld energie bespaard. Door bijvoorbeeld zonnepanelen, pocketvergisters, biogas- en biomassacentrales als alternatieve energiebronnen te gebruiken, produceren bedrijven dan weer eigen hernieuwbare energie én zorgen ze voor de valorisatie van reststromen.

De veehouderij zet steeds meer in op initiatieven van de korte keten om de CO₂– en watervoetafdruk, de transportkilometers en het verpakkingsafval in te perken. Daarnaast ontwikkelde de sector een duurzaamheidsmonitor voor vleesvee, gekoppeld aan een label genaamd Belbeef. De monitor bestaat uit een lijst van duurzaamheidsinitiatieven die verdeeld zijn over verschillende categorieën.

Veehouders moeten de initiatieven aanduiden die van toepassing zijn op hun bedrijf. Elk initiatief wordt nadien gevalideerd door een van de negen onafhankelijke certificeringsinstellingen die bevoegd zijn om audits uit te voeren bij de veehouders.

Door daarbovenop in te zetten op de digitalisering van het landbouw- en verwerkingsbedrijf kunnen ze nagaan waar ze nog duurzamer kunnen omspringen met grondstoffen en energie. Door cijfers te vergaren over de werking van alle schakels in de voedselketen kunnen we de landbouw- en verwerkingsbedrijven steeds fijner afstellen en nog meer richting precisielandbouw transformeren.

Individuele bedrijven gaan ten slotte dagelijks op zoek naar nieuwe manieren om energie te besparen en te leveren. Door de frequentiesturing van ventilatie en warmte-efficiënte warmtelampen wordt bijvoorbeeld energie bespaard. Door zonnepanelen, pocketvergisters, biogas en biomassa als alternatieve energiebronnen te gebruiken, produceren bedrijven dan weer eigen hernieuwbare energie én zorgen ze voor de valorisatie van reststromen.

Bij dierlijke productie wordt alles aan een dier vermarkt via het principe ‘van kop tot staart’. Voedselverlies in de productie blijft daarom beperkt. Wat niet als voeding kan dienen, wordt bovendien in allerhande andere eindproducten verwerkt.

De CO₂-uitstoot van pakweg Braziliaans en Iers rundvlees ligt een stuk hoger dan de uitstoot van Belgisch witblauw rundvlees, dat met zijn 20,3 tot 21,9 kilogram CO₂ de laagste uitstoot heeft van alle rundvlees. Braziliaans en Iers rundvlees stoten respectievelijk 41 tot 48,8 kilogram CO₂ en 27,5 tot 34,4 kilogram CO₂ uit per kilogram vlees.

Voor Belgisch kippen- en varkensvlees is de uitstoot respectievelijk gemiddeld 3,65 kilogram CO₂ en 5,60 kilogram CO₂ per kilogram vlees. De impact van rundvlees op het milieu kan dus voor een groot deel ingeperkt worden door lokaal rundvlees te kopen, dat afkomstig is van een initiatief met een korte keten.

Duurzaamheid zit vooral in de productiemethode: duurzame producten belasten het milieu en het dierenwelzijn in mindere mate en verspillen minder energie en grondstoffen. Het gezondheidsaspect hangt hier niet noodzakelijk mee samen. Een gezond voedingspatroon is dus niet noodzakelijk duurzamer, en vice versa.

De duurzaamheid van vleesalternatieven hangt in grote mate af van de oorsprong van grondstoffen en de productiewijze van het eindproduct. Ook voor vleesvervangers is het dus belangrijk om in te zetten op efficiënte en lokale productie en vervaardiging. Vleesalternatieven waarvan het eindproduct en/of de ingrediënten een grote afstand moeten afleggen tot in onze winkels zijn bijgevolg vaak geen duurzame alternatieven.
Ook verpakkingen hebben een grote impact op de duurzaamheid. Eenvoudige eiwitrijke gewassen zoals peulvruchten krijgen in veel gevallen te weinig aandacht als vleesalternatief.

Elk aspect van ons leven heeft een impact op het milieu. In het geval van de veehouderij hangt de duurzaamheid bijvoorbeeld ook af van het voer dat de dieren krijgen en de soort huisvesting waarin ze zijn ondergebracht. Bij de productie van biovlees focussen producenten vooral op het bannen van kunstmatige meststoffen, chemische pesticiden en genetisch gemodificeerde organismen in het volledige productieproces. Biovlees is daarom niet altijd beter voor het milieu dan de reguliere veehouderij, het hangt namelijk af van te veel factoren. Ook het energieverbruik, de CO₂-uitstoot en het gebruik van natuurlijke meststoffen hebben een impact op het milieu, en die worden niet noodzakelijk mee in rekening gebracht bij bioproducten. Het is bijgevolg belangrijk dat zowel bioproducenten als reguliere producenten inzetten op een meer duurzame en minder belastende veehouderij.

In 2017 werd voor 4,14 miljard euro aan vlees geëxporteerd naar het buitenland. Voor het grootste deel ging het over varkensvlees (1,27 miljard euro). Rund- en kalfsvlees waren goed voor 753 miljoen euro, kippenvlees voor 783 miljoen euro. Vleeswaren, die vaak verschillende soorten vlees bevatten, waren goed voor 827 miljoen euro.

België heeft op het vlak van vlees een positieve handelsbalans voor varkens-, rund-, kalfs- en kippenvlees. Er worden ook meer vleeswaren uit België geëxporteerd dan er geïmporteerd worden. In het geval van schapen- en geitenvlees wordt er meer ingevoerd dan uitgevoerd. Bedrijven in het buitenland beschikken over een andere expertise dan Belgische ondernemingen, waardoor ze sommige producten beter, efficiënter en goedkoper kunnen leveren.

Veel zogenaamde ‘vleesvervangers’ bevatten vaak veel calorieën, zout en additieven, en zijn sterk bewerkt (volgens de NOVA-indeling soms zelfs ultrabewerkt). Kant-en-klare vegetarische vervangproducten zijn bovendien niet noodzakelijk minder vet dan vlees of vleeswaren.

In 2019 publiceerde Test Aankoop een artikel over nieuwe vegetarische hamburgers, waarin ze burgers op basis van plantaardige producten “niet beter, niet gezonder en ultrabewerkt” noemen. Uit hun onderzoek bleek dat de vegetarische burgers veel additieven bevatten en vaak ook meer zout, suiker, verzadigde vetten en minder vezels.

Plantaardige vetten gebruiken om eten te bereiden biedt trouwens geen garantie op gezondheid: het gebruik van plantaardige vetten bij ultraprocessing, zoals bij vleesvervangers vaak het geval is, kan ook schadelijke industriële transvetzuren of toxische aldehyden opleveren, en op die manier bijdragen tot een hoger risico op welvaartsziekten.

Algemeen wordt afgeraden om rauw vlees te eten tijdens de zwangerschap. Verhit vlees daarom goed om besmetting met listeria en toxoplasmose te vermijden. Ook pure lever kan je beter vermijden, want de grote hoeveelheid vitamine A kan schadelijk zijn voor de baby. Limiteer ook de hoeveelheid producten waarin lever verwerkt zit, zoals worst en paté.

Vlees is een goede bron van ijzer, dat noodzakelijk is voor de groei en de ontwikkeling van de baby. IJzer uit vlees wordt vlotter opgenomen door je lichaam dan ijzer uit plantaardige voeding. Ook de eiwitten en essentiële aminozuren die in vlees aanwezig zijn, zijn belangrijk voor een baby.

Rundergehakt is doorgaans magerder dan varkensgehakt. Zowel varkensvlees als rundvlees bevatten magere en vette stukken. Het vetgehalte van gehakt hangt dus af van de vleessoort die gebruikt wordt om het gehakt te vervaardigen. De samenstelling van gehakt hangt dan weer af van wie het product maakte: kijk bij voorverpakte producten daarom altijd de voedingswaarde op de verpakking na, of vraag in het geval van niet-voorverpakte producten informatie aan de verkoper.

Een voedingspatroon zonder vlees kan leiden tot een tekort aan ijzer en zink. Wie geen of weinig vlees eet, loopt bovendien het risico om te weinig B-vitamines (vooral vitamine B12) op te nemen. Vitamine B12 zit van nature uitsluitend in dierlijke producten. IJzer uit dierlijke producten wordt bovendien makkelijker door het menselijke lichaam opgenomen dan ijzer uit plantaardige bronnen. Wie geen of weinig vlees eet, kan zijn of haar voedingspatroon het best bespreken met een arts om tekorten te vermijden.

De voedingswaarde van vlees verschilt van vleessoort tot vleessoort en van stuk vlees tot stuk vlees. Rood vlees bevat doorgaans bijvoorbeeld meer vitamine B12 en heeft een hoger ijzergehalte dan wit vlees. Spek heeft dan weer een veel hoger vetgehalte dan pakweg stoofvlees.

Ons lichaam heeft cholesterol nodig voor de opbouw en het herstellen van cellen en om vitamine D, hormonen en verteringssappen aan te maken. Cholesterol wordt aangemaakt in onze lever, maar we nemen ook cholesterol op uit onze voeding. Voor een evenwichtig voedingspatroon wordt aanbevolen om dagelijks niet meer dan 200 of 300 milligram cholesterol op te nemen.

Orgaanvlees en vleesproducten waarin organen verwerkt zijn, bevatten meer cholesterol dan andere vleesproducten. Ook stimuleren verzadigde vetten de lever om meer cholesterol aan te maken. Geef daarom geregeld de voorkeur aan mager vlees en snijd indien mogelijk zichtbare vetranden weg. De totale voeding mag ten slotte niet uit het oog worden verloren: behalve vlees brengen ook volle melkproducten, kaas en allerhande vetrijke snacks en zoetigheden verzadigde vetten aan.

Duurzaamheid zit vooral in de productiemethode: duurzame producten belasten het milieu en het dierenwelzijn in mindere mate en verspillen minder energie en grondstoffen. Het gezondheidsaspect hangt daar niet noodzakelijk mee samen. Een gezond voedingspatroon is dus niet noodzakelijk duurzamer, en vice versa.

Mager vlees bevat minder calorieën en minder verzadigde vetten. Vlees is de afgelopen jaren minder vet geworden, onder meer door betere veevoeders en meer voederefficiëntie. De hoeveelheid vet in vlees kan sterk variëren. Elke vleessoort heeft talrijke spierstukken die relatief mager zijn (bv. biefstuk, varkenshaasje).

Nutritioneel is het natuurlijk aangewezen om er een gevarieerd dieet op na te houden. Niet alleen kan je dus het best afwisselen tussen mager vlees en vlees met meer vet, vis en alternatieven om voldoende voedingsstoffen op te nemen, ook wat je naast je eiwitbronnen nuttigt, heeft een grote impact op je gezondheid.